W 2013 roku założyłam firmę szkoleniową choć szkoleniami zajmowałam się dużo wcześniej. Od 2004r. zaczęłam prowadzić szkolenia i kursy komputerowe a wcześniej od 1999r. prowadziłam zajęcia jako asystentka oraz wykładowca na wyższej uczelni.
Od samego początku zajmowałam się edukacją osób dorosłych. W wyniku doświadczeń i przemyśleń w 2009 opublikowałam artykuł nt. "Problemy edukacyjne osób bezrobotnych" w czasopiśmie "Edukacja Ustawiczna Dorosłych" nr 4(67)/2009 str 115-121. Od tego czasu wiele się zmieniło ale to edukacja osób dorosłych jest mi najbliższa. Do dziś uczę i to jest to co lubię robić najbardziej.
Poniżej zamieszczam cały artykuł.
Marta PELCZAR
Akademia Górniczo-Hutnicza,
Kraków
Problemy
edukacyjne osób bezrobotnych
Educational
problems of the unemployed
Słowa kluczowe: grafika komputerowa, tworzenie stron www, szkolenia
komputerowe, przekwalifikowanie osób bezrobotnych.
Keywords: computer graphic, web designing, computer training,
reskilling of the unemployed.
Summary
The aim of
article was appearance of problems, with which unemployed person meets taking
test of qualifying oneself. Problems appear and they are signalled in track of
duration of training, and opinions of members and assembled attentions are end
in form of inquiries onto him. Article is result of observation and experiences
of author in leadership of trainings from computer graphic.
1. Wprowadzenie
Gospodarka rynkowa zmieniła polski rynek pracy,
wprowadzając nowe mechanizmy regulujące różnice pomiędzy podażą a popytem.
Struktura zatrudnienia ciągle się zmienia, różnicując szanse na utrzymanie i
uzyskanie zatrudnienia [1]. Bezrobocie stało się jednym z największych
problemów społeczno-gospodarczych naszego kraju, a problem ten dotyczy również
osób, które posiadają odpowiednie kwalifikacje i wyższe wykształcenie. Jest to
związane z bardzo dużymi wymaganiami rynku, którym nie można sprostać. Zakres
nauczania powinien obejmować obok wiedzy teoretycznej, która jest podstawą
kwalifikacji i umiejętności, odpowiednie przygotowanie praktyczne przy
wykorzystaniu najnowocześniejszych osiągnięć współczesnej technologii i nauki.
W tej sytuacji należy zrezygnować z kształcenia absolwentów o wąskiej
specjalizacji na rzecz kształcenia o szerszej [2]. Na rynku pracy pewne umiejętności
zyskują, a inne tracą znaczenie. Dlatego też jedną z najbardziej poszukiwanych
cech u pracowników jest umiejętność przystosowania się do zmian i elastyczność
[3]. W dzisiejszych czasach dokształcanie czy przekwalifikowanie jest
konieczne. Osoby niepracujące, nabywając nowe umiejętności, zwiększają tym
samym swoje szanse na trudnym rynku pracy. Dlatego też, by sprostać tym oczekiwaniom,
organizowane są dla nich nieodpłatnie szkolenia i kursy, w tym również z
zakresu grafiki komputerowej. Osoby bezrobotne nabywają na nich umiejętności
przydatne w przyszłej pracy. W dzisiejszych czasach brak umiejętności
posługiwania się komputerem ogranicza bądź niejednokrotnie uniemożliwia podjęcie
pracy. Dodatkowym celem szkoleń jest wyzwolenie w ich uczestnikach przedsiębiorczości,
samodzielności oraz zmiany starych, rutynowych przyzwyczajeń. Ponadto poddawane
są uczestnikom nowe pomysły [4]. Osoby dorosłe, podejmując decyzje o dalszym
wyborze kształcenia i rozwoju kariery zawodowej korzystają z rad osób najbliższych.
Wybierając przyszły zawód, biorą pod uwagę nie tylko prestiż, jaki on daje, ale
również własne zainteresowania. W rozwoju zawodowym człowieka ważne jest to, by
praca dawała również zadowolenie i przynosiła satysfakcję. Dokształcając się,
zwracają uwagę na to czy nauczany materiał będzie przydatny w przyszłej pracy.
Problemy, z jakimi najczęściej stykają się osoby na rynku pracy to przede
wszystkim brak orientacji we własnych możliwościach i ograniczeniach, brak
umiejętności podejmowania decyzji i planowania czasu, stres i niedostateczne
przygotowanie do wykonywania zawodu [5]. Programy kształcenia ustawicznego mają
często zbieżne cele, tj. przystosowanie uczestników szkoleń do wymogów zmieniającego
się rynku pracy, czy uzupełnienie luk w wykształceniu tych, którzy zbyt wcześnie
przestali się uczyć [1].
Urzędy pracy organizują i tworzą rozmaite szkolenia.
Są one zlecane po dokonaniu analizy trendów w rozwoju gospodarki na lokalnym
rynku, ofert pracy, kwalifikacji i preferencji bezrobotnych. Często organizuje
się je na potrzeby konkretnych pracodawców. W 2000 roku urzędy pracy zleciły
wykonanie lub finansowały kursy z handlu, obsługi komputera, zawodów
ekonomicznych, zawodowego prawa jazdy, budownictwa i urządzeń sanitarnych,
obsługi maszyn i urządzeń technicznych. Kursy takie trwają krótko (ok. 3 miesięcy)
i nastawione są na integrację zawodową grup o niskim poziomie wykształcenia
formalnego [6]. Przykładem szkoleń komputerowych, których celem jest
przekwalifikowanie oraz nabycie nowych interpersonalnych umiejętności przez
osoby bezrobotne są szkolenia z zakresu grafiki komputerowej, prowadzone przez
jedną z firm szkoleniowych na terenie miasta Krakowa. Część z nich odbywa się w
ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz programu Kapitał Ludzki Narodowa
Strategia Spójności. Kursanci nabywają na nich umiejętność sprawnego
posługiwania się programami graficznymi, a także poznają podstawy tworzenia
stron internetowych. Ponadto w ramach kursu przewidziane jest szkolenie
interpersonalne. Ma ono na celu rozwój umiejętności porozumiewania się,
kształtowanie i doskonalenie zachowań asertywnych, motywowanie do powodzenia,
doskonalenie umiejętności kontrolowania stresu czy szeroko pojętą
autoprezentację.
Unia Europejska wspiera ideę tworzenia społeczeństwa
informacyjnego, a jej polityka ukierunkowana jest na aktywne uczestnictwo w
społeczeństwie obywatelskim, osobiste spełnienie, dostosowywanie się do ciągłych
zmian i umożliwienie uzyskania zatrudnienia. Warunkiem realizacji tej idei w
Polsce jest rozpowszechnienie koncepcji uczenia się przez całe życie. Powyższa
koncepcja nawiązuje do idei kształcenia ustawicznego umożliwiającego
uzupełnianie wykształcenia przez osoby dorosłe, które rozwijając swoje zdolności,
wzbogacając wiedzę, udoskonalając kwalifikacje zawodowe lub zdobywając nowy
zawód, zmieniają swoje postawy. Czynnikiem warunkującym rozwój
społeczno-gospodarczy jest właśnie kształcenie ustawiczne, którego celem jest
wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości, stymulowanie innowacyjności i
kreatywności człowieka. Dzięki temu wzrasta konkurencyjność, poprawia się
organizacja pracy. Aby to zrealizować, należy działać w zakresie [7]:
•
zwiększenia dostępności do kształcenia
ustawicznego,
•
podnoszenia jakości kształcenia ustawicznego,
•
współdziałania i partnerstwa,
•
wzrostu inwestycji w zasoby ludzkie,
•
tworzenia zasobów informacyjnych w zakresie
kształcenia ustawicznego i rozwoju usług doradczych,
•
uświadamiania roli i znaczenia kształcenia
ustawicznego.
2. Kim są uczestnicy szkoleń i jakimi umiejętnościami
powinni się cechować
Kwalifikacja osób na kursy odbywa się poza ośrodkiem
szkoleniowym w urzędzie pracy. Grupy liczą 10 osób, a zajęcia odbywają się
przez 5 lub 6 godzin lekcyjnych, codziennie w godzinach przedpołudniowych lub
popołudniowych. W 2009 r. całość szkolenia obejmuje 150 godzin lekcyjnych i
trwa około miesiąc.
Na tego typu szkolenia powinny być kwalifikowane
osoby, które mają predyspozycje do podjęcia pracy jako grafik komputerowy.
Trafiają na nie bezrobotni o często artystycznych zdolnościach, byli pracownicy
drukarni, osoby, które kiedyś zajmowały się malarstwem, sztuką czy
projektowaniem wnętrz, a także tacy, którzy wkrótce rozpoczną własną działalność
gospodarczą w branży lub po skończonym kursie otrzymają zatrudnienie.
Uczestnikami szkoleń są też osoby po studiach z bardzo różnych dziedzin lub
takie, które z różnych powodów je przerwały, a także ci, co chcą się
przekwalifikować. Przedział wiekowy jest także bardzo różny – od osób młodych,
około dwudziestego roku życia, po osoby po pięćdziesiątym roku życia. Zróżnicowane
są też umiejętności komputerowe kursantów.
Same jednak predyspozycje nie wystarczą. Na szkolenia
z grafiki komputerowej powinny być zgłaszane osoby, które już potrafią
obsługiwać komputer. Wystarczy tu naprawdę podstawowa jego znajomość. Niezbędnymi
umiejętnościami są:
•
sprawne posługiwanie się myszą i klawiaturą,
•
obsługa systemu operacyjnego (podstawowe obiekty
Windows),
− ikony
Mój komputer, Kosz, Skróty do programów,
− pasek
zadań,
− przycisk
Start i menu Start (Programy, Dokumenty, Ustawienia, Znajdź, Pomoc, Zamknij
system),
− zasobnik
systemowy (język, Data i godzina),
•
przeglądanie zawartości dysków (przez ikonę Mój
komputer),
•
otwieranie i poprawne zamykanie systemu,
•
otwieranie, zamykanie i dostosowanie do swoich
potrzeb programów komputerowych,
•
tworzenie, kopiowanie, przenoszenie, zmiana
nazwy, usuwanie katalogów,
•
tworzenie, kopiowanie, przenoszenie, zmiana
nazwy, usuwanie utworzonych w programach plików,
•
dostosowanie ustawień systemu do własnych
potrzeb, tj. zmiana ustawień pulpitu, korzystanie z panelu sterowania, a
zwłaszcza ustawień klawiatury, myszy, dostosowanie opcji regionalnych,
•
dostrzeganie różnic pomiędzy oknem systemu,
oknem programu i oknem dialogowym oraz umiejętność posługiwania się nimi,
•
wyszukiwanie plików i programów w systemie
operacyjnym i tworzenie do nich skrótów na pulpicie,
•
posługiwanie się standardowymi aplikacjami
Windows (Word Pad, Paint).
Umiejętności te pomagają efektywnie wykorzystać
szkolenie, gdyż kursant skupia się nad samą obsługą programów i przyswaja nową
wiedzę. Nie są to szkolenia ani dla całkiem początkujących, ani dla bardzo
zaawansowanych.
Zdarzały się nieliczne przypadki rezygnacji ze
szkoleń. Najczęściej było to spowodowane podjęciem pracy. Częściej były to
pojedyncze nieobecności spowodowane wizytami lekarskimi, koniecznością
załatwienia spraw urzędowych czy innymi losowymi przypadkami oraz nieco dłuższe,
związane z powodami zdrowotnymi. Oprócz wyżej wymienionych, innymi przyczynami
rezygnacji podawanymi między innymi w publikacji [1] może być ciąża, podjęcie
nauki w systemie dziennym, powołanie do zasadniczej służby wojskowej, rozpoczęcie
własnej działalności gospodarczej, przyznanie renty z tytułu niezdolności do
pracy, podjęcie studiów czy wyjazd za granicę. Za każdym razem osoby te wyrażały
żal z powodu braku możliwości kontynuacji szkolenia czy opuszczenia jego części.
Miały świadomość, że tracą część informacji. Świadczy to o właściwym doborze
osób na szkolenie oraz o jego celowości.
3. Problemy pojawiające się podczas szkoleń
Podstawowym problemem jest znaczne zróżnicowanie grup
szkoleniowych. Wśród kursantów pojawiają się osoby, które biegle posługują się
nie tylko komputerem, lecz również programami, które są przedmiotem szkolenia,
a także takie, które nigdy nie miały styczności z komputerem. Zróżnicowana
grupa to problem nie tylko dla prowadzącego, ale również dla samych uczestników
szkolenia. Zadaniem prowadzącego jest tak zróżnicować zadania, by z jednej
strony zająć lepiej umiejących i równocześnie zadbać o osoby najsłabsze.
Niezbyt duża liczba osób w grupie (około 10) jest tu niezwykle pomocna. Należy
również odpowiednio zachęcić i zmotywować osoby słabe do pracy. Nie bez
znaczenia są tu chęci i zaangażowanie samego uczestnika. Dobrze jest, gdy taka
osoba posiada dostęp do komputera, oprogramowania i Internetu. Sami uczestnicy
niejednokrotnie dostrzegali taką potrzebę i w miarę swoich możliwości starali
się pozyskać sprzęt komputerowy, by móc na nim ćwiczyć. Natomiast udostępniane
przez prowadzącego dodatkowe materiały szkoleniowe pomagały w uzupełnieniu
braków szkoleniowych. Kluczowe w przypadku osób, które nie obsługują komputera
staje się opanowanie posługiwania się myszą i klawiaturą. Można wykorzystać w
tym celu proste gry komputerowe. Już samo otwarcie takiego programu wymaga
pewnych umiejętności. W samym programie można pokazać, w jaki sposób zmienia się
ustawienia opcji, wytłumaczyć różnicę w pojęciach okno programu i okno
dialogowe, nauczyć zmykania programu. Najważniejsza na początku jest jednak możliwość
ćwiczenia posługiwania się myszą: klikania, podwójnego klikania, przeciągania.
Należy również poinstruować taką osobę, jak bezpiecznie pracować z komputerem,
a także o konieczności robienia przerw, rozgrzania rąk przed pracą z myszą i
klawiaturą oraz odpowiedniego przygotowania stanowiska pracy.
Mimo widocznych postępów nie jest możliwe w przypadku
tych osób opanowanie całości materiału. Sami kursanci przyznają, że nauczyliby
się więcej i szybciej, gdyby mieli umiejętność podstawowej obsługi komputera.
Nie bez znaczenia jest tu również wiek. Osoby starsze wolniej przyswajają wiedzę
z nowych, całkiem obcych sobie dziedzin. Dochodzi do tego również niewiara we
własne możliwości oraz stres wywołany tym, że obok nas siedzi osoba, która
bardzo dobrze sobie radzi i wszystkie polecenia wykonuje bardzo szybko. Rolą
nauczyciela jest właściwy dobór odpowiednich ćwiczeń, motywacja, wskazywanie i
podkreślanie mocnych stron kursanta, czy wreszcie wyliczenie nowo nabytych
umiejętności. Bardzo często słabi kursanci nie uświadamiają sobie, że tak
naprawdę poczynili ogromne postępy i dużo się nauczyli. Dlatego należy w taki
sposób zmotywować uczestników kursu, by nabrali wiary we własne możliwości oraz
zaszczepić chęć dalszego dokształcania na kolejnych kursach lub samodzielnego
zdobywania wiedzy, np. poprzez korzystanie z zasobów Internetu czy bibliotek.
Rzadko zdarzały się osoby, które nie były w ogóle zainteresowane szkoleniem,
nie widziały potrzeby, by w nim uczestniczyć i nie chciały podjąć wysiłku, by
opanować materiał. Wyrażały obawy, że nie dadzą rady ukończyć kursu, nie są w
stanie nic się nauczyć oraz że sama obsługa komputera jest dla nich zbyt
trudna. Żadne zachęty ani argumenty w tych przypadkach nie skutkowały. Takie
osoby powinny były trafić na szkolenie z podstaw obsługi komputera, a
ewentualnie później na kurs z grafiki komputerowej.
Osobny problem to osoby bardzo dobrze znające i
posługujące się programami graficznymi, a trafiające na kurs grafiki
komputerowej od podstaw. Im też trzeba było poświęcić czas i tak zająć, by przy
okazji nauczyli się czegoś nowego. Również z tym problemem można sobie poradzić,
a świadczą o tym informacje zwrotne wyrażane przez uczestników szkolenia.
Niedopuszczalne jest, by osoby takie nudziły się na kursie, a co gorsza
przeszkadzały. Ponadto można ich wiedzę i umiejętności wykorzystać poprzez
pomoc słabszym uczestnikom szkolenia. Z moich obserwacji wynika, że pomoc taka
jest udzielana bardzo chętnie.
Najpoważniejszy jednak problem stanowi niewłaściwy
dobór tego, co ma znaleźć się na szkoleniu z grafiki komputerowej. Które z
programów komputerowych zostaną wybrane na szkolenie, ile ich będzie, a także
ile godzin zostanie poświęcone na opanowanie każdego z nich. Poniższa tabela
zawiera przykłady kursów z grafiki komputerowej, jakie były prowadzone w latach
2005–2009.
Tabela 1.
Wybrane kursy z grafiki komputerowej z wyszczególnieniem programów
komputerowych i ilości godzin lekcyjnych [h] im przypadające
2005 r.
(1)
|
2006 r.
(2)
|
2006 r.
(3)
|
2008 r.
(4)
|
2009 r.
(5)
|
Σ 235 [h]
|
Σ 200 [h]
|
Σ 150 [h]
|
Σ 120 [h]
|
Σ 150 [h]
|
Automotywacja (35 h)
|
Trening interpersonalny, autoprezentacja (15 h)
|
Trening interpersonalny (20 h)
|
Trening interpersonalny, autoprezentacja (15 h)
|
Trening interpersonalny (15 h)
|
Podstawy obsługi komputera – uporządkowanie
i poszerzenie informacji
(Windows, MS Word,
Internet) (25 h)
|
Wiadomości związane z wykonywaniem zawodu grafika
komputerowego (5 h)
|
Program graficzny Corel Draw grafika wektorowa (15
h)
|
Obsługa
programu CorelDraw i Corel
Photo-Paint
(35 h)
|
Program graficzny CorelDraw Corel
Photo-Paint
(45 h)
|
Program graficzny CorelDraw (35 h)
|
Techniki
komputerowe (w tym obsługa Internetu, poczty elektronicznej, oraz Word,
Excel) (40 h)
|
Program graficzny
Corel Photo-Paint
(20 h)
|
Obsługa
programu Photoshop (40 h)
|
Adobe Photoshop (45 h)
|
Photoshop (35 h)
|
Obsługa programu Corel Draw (50 h)
|
Program graficzny
Adobe Photoshop Elements – grafika rastrowa (20 h)
|
Tworzenie stron www (30 h)
|
Tworzenie stron www (45 h)
|
Prezentacje komputerowe PowerPoint (15 h)
|
Obsługa
programu grafiki rastrowej (45 h)
|
Program graficzny
Illustrator (20 h)
|
||
Macromedia Flash (20 h)
|
Zajęcia z tworzenia prezentacji komputerowych
Power-Point (15 h)
|
Program graficzny Quark XPress (20 h)
|
||
Tworzenie
stron www (35 h)
|
Tworzenie stron www (30 h)
|
Projektowanie stron www (10 h)
|
||
Illustrator – grafika wektorowa w ujęciu grupy Adobe
(15 h)
|
Obsługa
sieci Internet/Outlook od podstaw (10 h)
|
|||
QuarkXPress – skład tekstu (20 h)
|
Program
AutoCad (15 h)
|
Tylko kursy dłuższe obejmowały podstawy obsługi
komputera, które miały na celu poszerzenie i uporządkowanie wiadomości z
obsługi systemu Windows i Internetu. Zbyt duża ilość programów graficznych oraz
zbyt krótki czas na ich opanowanie powodował, że kursanci narzekali na utrudniony
komfort pracy i na to, że te programy zaczynają im się mylić oraz to, że tak
naprawdę nie opanowali dobrze żadnego z nich. Problematycznym był wybór na
jedno ze szkoleń programu AutoCAD przeznaczonego do wspomagania pracy
architekta, a przez co niezbyt przydatnego dla osoby będącej grafikiem
komputerowym. Programy typu CAD komputerowo wspomagają projektowanie (Computer
Aider Design). AutoCAD jest niezależnym programem graficznym i stanowi jądro
dla wielu nakładek wspomagających wykonanie dokumentacji technicznej. Można za
jego pomocą wykonać między innymi dokumentację techniczną projektów
budowlanych, geodezyjnych, części maszyn, konstrukcji stalowych.
Na niektórych szkoleniach pojawił się program
QuarkXPress służący do składania i łamania tekstu, a kierowany do osób, które
zamierzają pracować na stanowisku grafika komputerowego w wydawnictwach,
biurach graficznych, firmach poligraficznych czy hostingowych. Za jego pomocą
można przygotowywać ulotki, plakaty, broszury, czasopisma, książki czy
wielotomowe encyklopedie. Jest przydatny dla grafików komputerowych, choć zbyt
mała ilość godzin na niego przeznaczona nie pozwalała kursantom w pełni go
opanować.
Niezbyt szczęśliwie zastąpiono program Photoshop
programem Photoshop Elements. Jest to, co prawda profesjonalna aplikacja do
obróbki fotografii cyfrowych, edycji zeskanowanych fotografii, szkiców oraz
jest rodzajem ciemni cyfrowej służącej do retuszu i montażu zdjęć. Służy też do
tworzenia realistycznych obrazów bazujących na grze światłocienia, efektów
specjalnych, zastosowania filtrów i koloryzowania, których nie można uzyskać w
programach do rysowania. Nie jest to jednak program, jakiego używają
profesjonalnie graficy komputerowi, gdyż jest okrojoną wersją, która nie
zawiera wszystkich możliwości programu Adobe Photoshop. Kursanci już podczas
zajęć zwracali uwagę, że niecelowo został umieszczony ten program w ramach
kursu z grafiki komputerowej oraz proponowali, żeby go zastąpić programem
Photoshop, którego znajomość jest wymagana od każdego, kto chce mieć cokolwiek
wspólnego z jakąkolwiek formą grafiki komputerowej czy fotografii cyfrowej.
Najlepiej rozplanowanym kursem z grafiki
komputerowej jest zamieszczony w tabeli 1 kurs z 2009 r. ze względu na niedużą
liczbę programów, jak również na to, że na poszczególne programy przeznaczono
dostateczną liczbę godzin. Przy tworzeniu kursów grafiki komputerowej powinno
się wziąć pod uwagę to, że przy tej ilości godzin na kursie powinny znaleźć się
tak naprawdę dwa z programów, z których jeden jest programem przeznaczonym do
tworzenia grafiki wektorowej, a drugi do rastrowej. Najpopularniejszymi i najczęściej
wykorzystywanymi przedstawicielami pierwszej grupy są Adobe Illustrator i Corel
Draw, a drugiej Adobe Photoshop i Corel PhotoPaint. Nie wszyscy uczestniczący w
kursach z grafiki komputerowej byli zainteresowani nauką tworzenia stron
internetowych, choć byli i tacy, którzy z tego właśnie powodu uczestniczyli w
kursie. Nie można tu stwierdzić braku celowości umieszczenia tworzenia stron
internetowych w programie kursu, gdyż niejednokrotnie graficy komputerowi biorą
udział w przygotowaniu graficznych projektów stron lub wręcz piszą je w całości.
Natomiast nie najszczęśliwiej został wybrany program wspomagający tworzenie
stron: Front Page firmy Microsoft, na co zwracali uwagę sami kursanci, choć
jest on dość intuicyjny i łatwy w obsłudze.
4. Podsumowanie
Istotnym problemem dotyczącym szkoleń z grafiki
komputerowej przeznaczonych dla osób bezrobotnych jest wstępne rozpoznanie
umiejętności potrzebnych do wybrania właściwej oferty kształcenia na kursach
komputerowych, a także samej chęci podjęcia szkoleń oraz ich zgodności z
zainteresowaniami i predyspozycjami. Tworzone grupy nie powinny być zbytnio zróżnicowane
pod względem umiejętności komputerowych. Na szkolenia nie powinny trafiać
osoby, które nie obsługują komputera ani takie, których umiejętności i wiedza
przekraczają znacznie poziom szkolenia. Należy tak tworzyć ofertę, by na
opanowanie poszczególnych programów była przeznaczona odpowiednia liczba godzin
– od około 40 do 50 godzin lekcyjnych. Ważne jest to, by na jednym szkoleniu
nie pojawiały się np. dwa programy komputerowe służące do tworzenia grafiki
rastrowej czy wektorowej oraz takie, których opanowanie nie jest niezbędne w późniejszej
pracy. Oferta szkoleniowej na tego typu kursach powinna zawierać, oprócz
treningu interpersonalnego, po jednym z programów do tworzenia grafiki
wektorowej i rastrowej oraz profesjonalny program wspomagający tworzenie stron
internetowych. Najbliższy tej koncepcji jest kurs z 2009 r.
Literatura
1. Kacprzak
M.: Szkolenia bezrobotnych jako
instrument rynku pracy, Roczniki Naukowe SERiA, 2008, Tom X, zeszyt 1, s.
124–127.
2. Korpysa J.:
Bezrobocie wśród absolwentów szkół
wyższych, Kapitał ludzki w gospodarce PTE 2003,
Szczecin, s. 123–134.
3. Kossowska
M., Sołtysińska I.: Szkolenia pracowników
a rozwój organizacji. Wyd. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
4. Kacprzak
M.: Aktywne formy rozwiązywania problemów
bezrobocia na przykładzie działań Powiatowych Urzędów Pracy, Sawicka J.
(red.): Sytuacja kobiet wiejskich na
rynku pracy, Wyd. Wieś Jutra, 2008.
5. Hamberg M.:
Analiza potrzeby doradztwa zawodowego dla
osób dorosłych, Edukator Zawodowy (czasopismo elektroniczne), opublikowano 24.04.09 r.,
otworzono 19.08.09 r., adres internetowy:
http://www.koweziu.edu.pl/edukator/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=419.
6. Modernizacja kształcenia ustawicznego i kształcenia
dorosłych w Polsce, jako integralnych części uczenia się przez całe życie, raport
opracowany dla Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, opublikowano 9.06.09
r., otworzono: 24.08.09 r., adres internetowy: http://www.men.gov.pl/index.php?
option=com_content&view=article&id=348%3Amodernizacja-ksztacenia-ustawicznego&catid=58%
3Aksztacenie-dorosych&Itemid=83.
7. Strategia
rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010, dokument przyjęty przez Radę
Ministrów w dniu 8 lipca 2003 r., opublikowano 9.06.09 r., otworzono: 26.08.09
r., adres internetowy:
http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=346%3Astrategia-rozwojuksztacenia-ustawicznego-do-2010-roku-&catid=58%
3Aksztacenie-dorosych& Itemid=83.
Dane
korespondencyjne autorki:
mgr inż. Marta PELCZAR
Akademia Górniczo-Hutnicza
Wydział Inżynierii Metali i
Informatyki Przemysłowej
Al. Mickiewicza 30 30-059 Kraków e-mail: pelczar@agh.edu.pl
